Hasanoğlan, Ankara’nın 32 km. doğusunda Cumhuriyet’in yüz akı olmuş Hasanoğlan Köy Enstitüsü ve Yüksek Köy Enstitüsü’nün hüzünlü anılarının, yaklaşık seksen yıl önce kavruk köylü çocuklarının kendi elleriyle kurdukları bir özgürleşme ve eğitim anıtı olmuş kimisi harap durumda yapıların yer aldığı bir beldemizdir…
Alper Akçam yazdı ; “Hasanoğlan onurumuzdur”
Hasanoğlan’da 1941 yılının 10 Temmuz günü, Bulgaristan’ı işgal edip sınırlarımıza yaklaşan Alman faşizmi orduları nedeniyle Trakya Kepirtepe’deki Köy Enstitüsü aday öğrencilerinin ilk temelini attığı, sonraki yıllarda 14 ayrı Köy Enstitüsü’nden gelen yapı ekiplerinin imecesiyle yükselmiş, 500 dönümlük bir alana yayılmış anıtsal bir alan bulunmaktadır. Henüz bir istasyonun olmadığı kırklı yıllar başında Köy Enstitülü öğrenciler Lalahan İstasyonu’ndan Hasanoğlan’a kadar 6 km rampa boyunca rayların üstünde kol gücüyle kalas çekmiş, sırtlarıyla taş taşımış, kendi elleriyle yapılar kurmuş, Hasan Dağı’ndan Hasanoğlan’a kadar kilometrelerce kanal kazarak, dağı taşı yararak su getirmişlerdi…
1943 yılında bu yerleşkede Köy Enstitüleri’ne öğretmen yetiştirmek amacıyla kurulmuş ve geleceğin üniversitesi olarak düşünülmüş Yüksek Köy Enstitüsü “Köy Enstitüsü” adlı bir dergi çıkarıyor, Sabahattin Eyüboğlu’nun yönettiği bu yayın on yedi bin basılarak yurt çapında dağıtılıyor, kırsal alanda tahıl, pamuk, kayısı üretimi, balıkçılık, arıcılık, tarım ve hayvancılık olanaklarını çoğaltan, yöresel kültür araştırmaları yapılmasına önderlik eden bir örgütlenme ve imece organı olarak iş görüyordu.
1946 yılında verilen “Batı’yla Bütünleşme” ve “Çok Partili Demokrasi”ye geçme kararından sonra Köy Enstitüleri ve Hasanoğlan gözden çıkarılmış, 1947 yılında Yüksek Köy Enstitüsü, 1954 yılında da yıllar önce kendi kuruluş ilkelerinin dışına çıkarılmış Köy Enstitüsü İlköğretmen Okulu’na dönüştürülerek kapatılıyordu.
Sonraki yıllarda da öğretmen okulu ve arkasından öğretmen lisesi olarak Hasanoğlan ülke aydınlanmasında çok önemli görevler üstlenmeyi sürdürdü.
12 Eylül 1980 faşist darbe sonrası ülkede egemen olan gerici politikalar ile Hasanoğlan ağır bir ihmal ve yıkıma sahne oldu… Yerleşkeye farklı amaçlı birçok yapı kuruldu…
Yeni Kuşak Köy Enstitülüler Derneği Ankara Şube Yönetimi 2008 yılından sonra Hasanoğlanla ilgili yoğun bir çalışmanın içine girdi. 2009 yılında iki yüze yakın üniversite öğrencisinin, süreç içinde otuz dolayında demokratik kitle örgütünün katıldığı iki kamp çalışması yaptı, 2009 yılı Temmuz ayında ODTÜ Mezunları Derneği Vişnelik Yerleşkesi’nde yapılan bir toplantı ile TMMOB’ye bağlı odaların ve birçok sanatçı derneğinin de katılımıyla HASANOĞLAN ÇALIŞMA GRUBU oluşturuldu. 2010 yılında Mimarlar Odası Ankara Şube ve 2009 yılı sonunda kurulmuş Hasanoğlan Atatürk Öğretmen Okulu Mezunları Derneği’nin de etkin katılımıyla bir Yaz Okulu düzenlendi.
Bu çalışmaların bir ürünü olarak Elmadağ Belediye Başkanlığı’nın da devreye girmesi ile yıkılmakta olan Sinema Salonu ve Müzik İşliği için onarım çalışmaları başlatıldı.
Derneğimiz öncülüğünde başlayan bu çalışmalar her 17 Nisan’da Köy Enstitüleri’nin kuruluşunun da kutlandığı, isim babalığı yaptığımız HASANOĞLAN ONURUMUZDUR şenlikleriyle sürdürüldü.
Süreç içinde bu şenlikler Hasanoğlan Atatürk Öğretmen Okulu mezunlarının buluştuğu, binlerce kişinin coşku içinde Köy Enstitüleri’ni andığı bir etkinliğe dönüştü. Son iki yıldır bu okul mezunları derneği yönetimi farklı bir tutuma girdi, toplantının tek ev sahibi olmayı yeğledi; daha önce yerleşkede emeği bulunan örgütler misafir konumunda görüldü ya da etkinliğe çağrılmadı.
Derneğimiz üyelerinden oluşan bir ekip, Hasanoğlan’daki yapıların ve yerleşkenin korunması, yeniden daha kapsamlı bir çalışma başlatılması amacıyla aldığı karar doğrultusunda yeni Elmadağ Belediye Başkanı Adem Barış Aşkın ile bir görüşme yaptı.
- UNESCO tarafından tüm dünyaya örnek eğitim modeli olarak önerilmiş Köy Enstitüsü eğitim ruhunun, özgürleşme ve üretim sürecinin yeniden yörede ve ulusal boyutta canlandırılması için çaba gösterilmeli, bu kaynaktan geleceğimiz için yararlanmanın yolları aranmalıdır.
- Hasanoğlan, Elmadağ ve Ankara halkının yapılan Köy Enstitüsü kutlamalarına Köy Enstitüsü hafta sonu şenliklerinde olduğu gibi etkin bir biçimde katılması sağlanmalıdır.
- Yerleşke korunmalı, bakıma muhtaç yapılar için restorasyon çalışması başlatılmalıdır.
- Yerleşkede bulunan Atatürk Fen Lisesi öğrencilerine de tarih bilinci aktarılmalı, yapılan etkinliklerin bir parçası olmaları için adım atılmalıdır.
- Bu amaçların yaşama geçirilebilmesi için Hasanoğlan Öğretmen Okulu Mezunları Derneği’nin de içinde yer alacağı HASANOĞLAN ÇALIŞMA GRUBU yeniden yaşama geçirilmelidir.
Elmadağ Belediyesi, Elmadağ İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü, TMMOB, öğretmen sendikaları, demokratik kitle örgütleri ve sanatçı dernekleri arasında bir eşgüdüm sağlanmalıdır.
Bu amaçlar doğrultusunda şimdiye kadar görüşülen Elmadağ Belediyesi, Elmadağ İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü, TMMOB Ankara İl Koordinasyon kurulu ve Mimarlar Odası Ankara Şubesi, ODTÜ Mezunları Derneği, 2009, 2010 ve sonraki çalışmalarda önemli bir paydaş olarak bulunmuş YAPIDER olumlu görüş bildirmişlerdir.
YKKED Ankara Şubesi HASANOĞLAN ONURUMUZDUR, Ankaralı tüm dostları bu çalışmalara güç katmaya, omuz vermeye çağırıyor…
HASANOĞLAN ONURUMUZDUR…
